Η αίσθηση του τόπου: Δημιουργώντας ένα καλλι-τεχνικό
τοπίο στο νησί της Σύρου, των Κυκλάδων
Μία επιμελητική δήλωση με αφορμή την δράση Land Art
Project - Syros 2017, 28-29-30/8
του Δρ. Κωνσταντίνου Β. Πρώιμου
Η Land Art (Τέχνη
της Γης) είναι ουσιαστικά ένα Αγγλο-Aμερικανικό φαινόμενο που χρονολογείται στα
τέλη της δεκαετίας του εξήντα στο πλαίσιο των πειραματισμών της εννοιολογικής
τέχνης που κορυφώθηκαν κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης εκείνης δεκαετίας. Η
Land Art είχε να κάνει με την αυξανόμενη εναντίωση στην εμπορευματοποίηση της
τέχνης, καθώς και με την ανάγκη να επιστρέψει η τέχνη στη πρωταρχική της
προέλευση στο φυσικό περιβάλλον, σε αντίθεση με τις αστικές περιοχές στις
οποίες είχε κατά κύριο λόγο αναπτυχθεί. Αυτή η επιστροφή στον κόσμο της
υπαίθρου ταυτίζεται με την ταυτόχρονη αναζήτηση της αυθεντικότητας, καθώς και
με μια αυξημένη επίγνωση της οικολογίας που διαπερνούσε τα έργα των – Richard Long
και Robert Smithson και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού
Το πείραμα της
Σύρου λαμβάνει χώρα πολλά χρόνια μετά την ταραχώδη δεκαετία του εξήντα και
φυσικά φέρει τη μνήμη και τη συνείδηση των γεγονότων των χρόνων αυτών. Το
πείραμα της Σύρου λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα, που δεν έχει παράδοση της Τέχνης
της Γης ή καλλιτέχνες του είδους αυτού, εκτός από το μνημειώδες έργο του 1997
Desert Breath, από την ομάδα τέχνης D. A. ST που απαρτίζεται από τις Δανάη
Στράτου, Αλεξάνδρα Στράτου και τη Στέλλα Κωνσταντινίδη στην έρημο Σαχάρα, στην
Αίγυπτο. Ωστόσο, το κίνητρο πίσω από τους παραπάνω από σαράντα καλλιτέχνες που
συμβάλλουν στο πείραμα της Σύρου δεν είναι να παραχθεί ένα έργο μνημειακής
κλίμακας, αλλά να δημιουργηθεί η αίσθηση του τόπου ή ενός εικαστικού τοπίου, στο
παραθαλάσσιο κτήμα των 12.000 τετραγωνικών μέτρων
που έχει προσφερθεί για τη συγκεκριμένη δράση. Οι προσκεκλημένοι καλλιτέχνες
από όλη την Ελλάδα που συμμετέχουν στη δράση, πολλοί εκ των οποίων ανήκουν στην
ομάδα του Ορίζοντα Γεγονότων, συντονίζονται από την ερευνητή επιμελήτρια
Αγγελική Μπρισνόβαλη (Angela Brisnovali) και εμπνέονται από αυτό το
συγκεκριμένο κομμάτι γης στη Σύρο, ακριβώς απέναντι από τον πρώτο φάρο της
Ελλάδας, απ’ όπου βλέπει κανείς την Τήνο, τη Μύκονο και την Πάρο. Βρίσκεται
εκεί στη μέση του Αιγαίου, γεμάτο με ιστορικές και αρχαίες αναμνήσεις από
διάφορους πολιτισμούς, εκεί όπου καλλιτέχνες θα προσπαθήσουν να εμποτίσουν το
φυσικό χώρο και να δημιουργήσουν ένα καλλιτεχνικό τοπίο, δηλαδή μια διευρυμένη
αίσθηση του τόπου που μπορεί να ενσωματωθεί σαν ένα σύνθετο σύνολο στην
εποπτεία του θεατή. Η ιδέα είναι ότι πολλές από τις καλλιτεχνικές παρεμβάσεις
θα δημιουργηθούν για το συγκεκριμένο χώρο και θα περιλαμβάνουν όλα τα μέσα:
γλυπτική, ζωγραφική, εγκαταστάσεις, παραστάσεις και άλλες μορφές καλλιτεχνικής
παρέμβασης που μπορούν να ενσωματωθούν στο περιβάλλον. Όλες οι παρεμβάσεις-έργα
θα παραμείνουν εκεί, εκτεθειμένα στα στοιχεία της φύσης, τον ήλιο, τον άνεμο,
τη γη και το νερό.
Μπορούν οι
καλλιτέχνες να δημιουργήσουν μια αίσθηση τόπου σε ένα ερημικό κτήμα όπου δεν
υπάρχει άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα; Αυτό είναι σίγουρα το στοίχημα και έχει
να κάνει με το να δώσουν στο μέρος ένα σημαντικό σκοπό, μεταμορφώνοντάς το σε
τόπο που έχει ενδιαφέρον για τους ανθρώπους αλλά που επίσης δείχνει τι είναι σημαντικό
γι αυτούς. Το έργο στο σύνολό του έχει μια αμεσότητα που είναι σίγουρα πολύ
ελκυστική τόσο για τους καλλιτέχνες όσο και για το κοινό, καθώς δεν
διαμεσολαβείται από τα θεσμικά όργανα του καλλιτεχνικού κόσμου, όπως γκαλερί,
μουσεία, τους κριτικούς και τα συναφή. Ό, τι γίνεται στο οικόπεδο προβάλλεται
αμέσως μπροστά στα μάτια αυτών που το παράγουν και συμμετέχουν σε αυτό, ακριβώς
όπως οι τελετές του παρελθόντος λάμβαναν χώρα σε ένα συγκεκριμένο χρόνο και
τόπο και αφορούσαν άμεσα όλους εκείνους που συμμετείχαν σε αυτές, προσφέροντάς
τους την αίσθηση του ανήκειν, ενός κοινού σκοπού και την άρθρωση των σημαντικών
αξιών που δεσμεύουν τα μέλη της κοινότητας μεταξύ τους. Γίνεται φανερό ότι το
κυρίαρχο μέλημα πίσω από τη δράση Land Art της Σύρου, είναι ακριβώς αυτή η
κοινότητα και πώς θα καθιερωθεί εκ νέου και θα αποκτήσει αυτή την αυθεντική και
φρέσκια ματιά επάνω στα πράγματα που τόσο απεγνωσμένα χρειάζεται η
υπερκορεσμένη με τέχνη εποχή μας.
Syros Land Art Project: 44 καλλιτέχνες από ολόκληρη την
Ελλάδα σε διάδραση με τη Συριανή γη και τα υλικά της - Δημιουργία ενός ανοιχτού
μουσείου στη φύση - Μια συνεργασία του Ορίζοντα Γεγονότων με τον Πολυχώρο
Πολιτισμού & Δημιουργίας Σύρου
Συντάκτης: Αντώνης Μπούμπας
Τον τρόπο με τον
οποίο παράγεται ο πολιτισμός στις Κυκλάδες και ιδιαίτερα στο νησί της Σύρου,
εδώ και χιλιάδες χρόνια, φιλοδοξεί να αναδείξει ένα πρωτότυπο πρότζεκτ,
βασισμένο στη διάδραση καλλιτεχνών με τη γη και τα υλικά της.
Το “Syros Land Art
Project”, που διοργανώνεται από την Εικαστική Πλατφόρμα «Ορίζοντας Γεγονότων»
σε συνεργασία με τον Πολυχώρο Πολιτισμού & Δημιουργίας Σύρου αποτελεί μια
ελεύθερη εικαστική παρέμβαση σε τοπίο παραθαλάσσιας περιοχής του νησιού και
συγκεκριμένα στην τοποθεσία Καλαμίσια.
Σαράντα τέσσερις
καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα θα κατασκευάσουν τους δικούς τους
κόσμους σε προσφερόμενο ιδιωτικό χώρο 11 στρεμμάτων, 50 μ. Χ 200 μ. , που συνορεύει
με τον περιφερειακό δρόμο και με τη θάλασσα- βραχώδη ακτή.
Η τοποθεσία έχει
επιλεγεί για την αξία της ως αυθεντικής κυκλαδίτικης φυσικής ομορφιάς και για
την μορφολογία του εδάφους της ως παραθαλάσσιου τοπίου χωρίς ανθρώπινη
παρέμβαση.
Χρήση μικτών μέσων
και φυσικών υλικών
Στόχος του
πρότζεκτ, που θα πραγματοποιηθεί από 28 έως 30 Αυγούστου, είναι η
δημιουργία εφήμερων έργων, τα οποία θα δημιουργηθούν επιτόπου με σεβασμό στη
φύση και το τοπίο της. Τα έργα κινούνται στους άξονες της land art,
γλυπτικής, κατασκευές, installation - site specific art και
performance και θα παραμείνουν στο σημείο όπου παράχθηκαν, με στόχο να
λειτουργήσει η περιοχή ως ένα είδος ανοιχτού ελεύθερου μουσείου. Ωστόσο, θα
υπάρχει μέριμνα να μεταφερθούν σε κάποια μορφή (π.χ. ψηφιακή, πολλαπλά,
φωτογραφία…) σε εσωτερικό εκθεσιακό χώρο.
Οι δράσεις
με συντονίστρια την εικαστικό και διδάσκουσα στο Τμήμα Μηχανικών
Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Αγγελική
Μπρισνόβαλη θα καταγραφούν με προοπτική παρουσίασης και μιας δημιουργίας
ενός εικαστικού χάρτη. Οι καλλιτέχνες θα κάνουν χρήση μικτών μέσων (όπως
φυσικού και τεχνικού φωτισμού, ήχου, βίντεο, φωτογραφίας κτλ), καθώς και των
διαθέσιμων φυσικών υλικών που βρίσκονται διάσπαρτα στο χώρο (όπως πέτρες, χώμα,
νερό, ξύλα) σε οποιονδήποτε συνδυασμό επιθυμούν. Η δράση δεν αποκλείει τη χρήση
διαφορετικών υλικών που μπορούν να αγοραστούν για να υποστηρίξουν το σχεδιασμό του
κάθε πρότζεκτ (όπως γύψος, άμμος, ξύλα) ή απλά την ανακατάταξη των υλικών που
υπάρχουν επιτόπου.
Κατασκευή 44
διαφορετικών κόσμων
Με την αφορμή της
συνεύρεσης και διάδρασης των εικαστικών οι οποίοι θα εργαστούν ταυτόχρονα στο
χώρο του κτήματος για 3 ημέρες, δίνεται επίσης και η ευκαιρία για τη δημιουργία
ελεύθερων συνεργασιών σε ομάδες.
Συμμετέχοντες
Κατασκευαστές κόσμων για τη Σύρο είναι οι καλλιτέχνες: Αγγελική Μπρισνόβαλη (σε
συνεργασία με τον Σύλλογο Ερασιτεχνών Αλιέων Σύρου), Άννα Μαραγκού, Άννα-Μαρία
Χατζηστεφάνου, Αφροδίτη Καραμανλή, Βασιλική Σοφρά, Βάσω Τερψοπούλου, Γιάννης
Μπέσκος, Γιολάντα Ζιάκα, Giorgos Yajam, Γιώργος Μπουζούνης, Γιώργος Χουρχούλης,
Δέσποινα Πανταζή, Eileen Botsford Mmc, Ειρήνη Χατζηδημητρίου, Ελπίδα Γαδ,
Ευάγγελος Βαλιάντζας, Κατερίνα Κασσαβέτη, Κατερίνα Κρεμασιώτη, Κατερίνα
Ριμπατσιού, Κίμων Αξαόπουλος, Κοσμάς Λιλικάκης, Κύρα Αλιγιζάκη, Κωνσταντίνα
Παρασκευοπούλου, Λυδία Μαργαρώνη, Μάνια Μαράτου, Μαρία Αργυρακοπούλου, Μαρία
Δουκάκη, Μαρία Πάστρα, Μαρία Παλαιολόγου, Μυρτιά Hellner, Niki Grillakis,
Παναγιώτης Καλούδης, Rachel Gozian, Σοφία Σιδηροπούλου, Τάσος Μπαμπάσης, Τάτη
Δουβανά, Τζίμης Ευθυμίου, Vena Naskrecka.
Από άλλους τόπους,
συμμετέχουν οι: Έλλη Χούσου Μωραΐτη (Ωρωπός), Εριέττη Τσεκούρα (Ερμιόνη),
Κωνσταντίνα & Κλειώ Μπολιεράκη (Παλαιόχωρα Κρήτης), Μαρία Κουλοβασιλοπούλου
(Ζάκυνθος), Maro Michalakakos (Μυτιλήνη).
Αναζήτηση της
αρμονίας του ανθρώπου με τη φύση του
Όπως
υπογραμμίζεται, η Land Art είναι μια περιοχή αμφισβήτησης στην Ιστορία της
Τέχνης, σε απόσταση από την εμπορευματική διαδικασία και ίσως σε ικανή απόσταση
από τον εγωισμό του έργου τέχνης και του ίδιου του καλλιτέχνη.
Εδώ το έργο
καλείται ν’ ακολουθήσει τη Φύση. Να την αναγνώσει και να διδαχτεί από αυτή,
μέχρι να απορροφηθεί από το χρόνο μέσω της φυσικής του μετάλλαξης.
Η εφήμερη
χειρονομία παίρνει χαρακτηριστικά διάρκειας, μέσα από τη συγκινησιακή ένταση
του αποτυπώματος που αφήνει και συνεπικουρούμενη από την τέχνη του αρχείου. Το
έργο μπορεί να είναι όχημα κριτικής απέναντι στην καταστροφή του Περιβάλλοντος.
Μπορεί ν’ αναδεικνύει τη μνήμη ή τη μυθολογική τελετουργία του τοπίου.
Σίγουρα, αναζητά
την αρμονία του Σύγχρονου Ανθρώπου με τη φύση του, που έχει διαταραχτεί και
σημαίνοντας εικαστικά τον τόπο, συμβάλλει στη δημιουργία ενός αλλού Χάρτη,
φαντασιακού κι έτσι ουσιαστικά πραγματικού, όσο η ίδια η πραγματικότητα.
Μελλοντικές
συνεργασίες με άλλα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα
Το «Syros Land Art
Project» αποτελεί μια ιδέα της Αγγελικής Μπρισνόβαλη, η οποία σχετίζεται
με τα ερευνητικά ενδιαφέροντά της και τις εργασίες της στο Πανεπιστήμιο
Αιγαίου. Στο προσεχές εξάμηνο, η καθηγήτρια και εικαστικός μαζί με φοιτητές και
ενδιαφερόμενους καλλιτέχνες θα μελετήσουν τα αποτελέσματα του πρότζεκτ, θα
οδηγηθούν σε συμπεράσματα και στη συνέχεια, θα σχεδιάσουν και θα οργανώσουν
επόμενες δράσεις σε συνεργασία με άλλα πανεπιστήμια της χώρας και του
εξωτερικού.
Επίκεντρο της
έρευνας είναι ο Κυκλαδίτικος τόπος και πολιτισμός. «Μας ενδιαφέρει να
κοιτάξουμε τον τρόπο με τον οποίο συνεχίζουν οι Κυκλάδες και ιδιαίτερα το τοπίο
της Σύρας να εμπνέουν τον πολιτισμό στον άνθρωπο για την πραγματοποίηση δράσεων
που προσφέρουν ένα καλλιτεχνικό αποτέλεσμα με διάρκεια»,σημειώνει στην «Κοινή
Γνώμη» η κ. Μπρισνόβαλη.
Οι καλλιτέχνες που
συμμετέχουν στη δράση θα κατασκευάσουν στη γη ένα είδος κόσμου, στον οποίο ο
επισκέπτης θα νιώσει διαφορετικά γι’ αυτόν τον τόπο. Τα έργα αφορούν στην
εμπειρία του θεατή και αποτελούν ένα είδος γλυπτικής του ευρύτερου πεδίου που
είναι το Κυκλαδίτικο πεδίο.
Το σημείο
γειτνιάζει, από τη μία πλευρά, με τη θάλασσα και από την άλλη με το δρόμο,
καθιστώντας εύκολη την πρόσβαση του κοινού. «Ο κόσμος μπορεί να παρκάρει για να
έρθει να μας δει, να γυρνάει από καλλιτέχνη σε καλλιτέχνη, να ρωτάει και να
συνομιλεί μαζί του, να φωτογραφίζει, να βιντεοσκοπεί και να πάει να κολυμπήσει,
αν το επιθυμεί», κατέληξε η συντονίστρια της δράσης.
Με τη σειρά της, η
υπεύθυνη του Πολυχώρου Πολιτισμού & Δημιουργίας Σύρου, Ελπίδα Γαδ σημείωσε
πως η Land Art αποτελεί ένα είδος τέχνης, που δεν έχει αναπτυχθεί
αρκετά στην Ελλάδα συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρώπης όπου κατά τις
δεκαετίες 80’-90’
ήταν αρκετά διαδεδομένο. Η ιδέα για την πραγματοποίηση μιας τέτοιας δράσης στο
νησί της Σύρου πέρασε στο στάδιο της υλοποίησης με προτροπή της Αγγελικής
Μπρισνόβαλη μαζί με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Δημοσίευμα στο:
Πέμπτη, 24 Αυγούστου, 2017 - 06:17
Επιδάφια τέχνη
του Γιάννη Σχίζα
Το καλοκαίρι είναι
γενικώς μια εποχή πιό οικολογική, πιο καλλιτεχνική, πιο
ελευθεριάζουσα και νεωτερίζουσα. Οι αισθητικές κρίσεις για τη
μορφολογία της υπαίθρου και των κατασκευών δίνουν και παίρνουν, τουλάχιστον από
αυτούς που εκτός από νοημοσύνη διαθέτουν και διακοπές - και που δεν
αποτελούν παραπάνω από το 47% του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτίμηση
της Eurostat. Σε αυτή την "τάξη πνευμάτων"
το κιτς είναι επόμενο να εκτίθεται σε ποικίλες κριτικές. Έχω υπόψη μου ένα
"θαλασσοκένταυρο" σε παραλία της Νότιας Εύβοιας, που είναι
τόσο σχετικός με το περιβάλλον όσο μια γοργόνα λαξευμένη
στα κορφοβούνια της Πίνδου: Δοθέντος ότι και οι δυο αυτές ζεύξεις - άνθρωπος
και άλογο, άνθρωπος και ψάρι - είναι αρχαϊκές φαντασιώσεις που ενδημούν σε
ειδικά σκηνικά.....
Φυσικά το ωραίο
διαθέτει μια υπερβατικότητα και μπορεί να καινοτομεί στο υπαίθριο ή στο αστικό
περιβάλλον, δεν μπορεί όμως να μην συναρτάται μαζί τους.
Η αισθητική
παρέμβαση στον ανοιχτό χώρο είναι μια σημαντική λειτουργία, που αλληλεπιδράται
με την κίνηση των πεζών: Η αισθητική διεγείρει την παρουσία των
πεζών, οι πεζοί προκαλούν διαρκή ανάταση της αισθητικής. Τον
σύνδεσμο αυτό διαταράσσει μόνο ο βανδαλισμός και η ανοχή του. Στην Ελλάδα η
παρουσίαση του κιτς από το περιοδικό ΑΝΤΙ δεν αποτέλεσε μια
ελιτίστικη τρομοκρατία εναντίον της κακογουστιάς αλλά μια φωνή αισθητικής
διαπαιδαγώγησης, που σχετικά αποσιωπήθηκε από τη
"διαπασών" της γκλαμουριάς.
Αλλού οι αισθητικές
παρεμβάσεις ανοιχτού χώρου έχουν αυξανόμενη παρουσία.
Ανθολογώ εδώ δυο από αυτές, μια επιδάφια και μια υπεδάφια: Στην
πρώτη ανήκει η διακόσμηση ενός συγκεκριμένου ιρλανδικού
οδοστρώματος από τον Edgar Mueller, στη δεύτερη ανήκει η
διακόσμηση ενός σπηλαίου στο Νέο Μεξικό των
ΗΠΑ από τον γλύπτη Ra Paulette.
Σε μια χώρα γενικώς
"ξηροθερμική", η προτίμηση του γκαζόν από διάφορους κατόχους εξοχικών
υποδηλώνει κυρίως ένα σύμπλεγμα ταξικής υπεροχής και δευτερευόντως μια τάση
επιδάφιας υπέρβασης της κλιματικής ιδιαιτερότητας της χώρας... Η τάση
αυτή προκάλεσε την κριτική της αρχιτεκτόνισας
Σταυρούλας Κατσογιάννη, αναφορικά με τον λόφο του αστεροσκοπίου,
όπου ο Αργεντινός σχεδιαστής προτίμησε ακόμη και τη φύτευση καλαμποκιών
σε νεοφερμένο έδαφος, θίγοντας την ιστορικότητα του
χώρου...
Στη Σύρο μια
καλλιτεχνική ομάδα γνωστή ως "Ορίζοντας Γεγονότων"
οργανώνει στις 28-30 Αυγούστου έκθεση "Επιδάφιας τέχνης"
( Land Art) με επιτόπια υλικά, που φιλοδοξεί - πέρα από
την προβολή εκθεμάτων - να προκαλέσει και κοινωνικό διάλογο. Μακάρι να
προκόψουν και τα δυο - καλλιτεχνική παραγωγή και καλλιτεχνική
αναζήτηση της ευρύτερης κοινωνίας...
Δημοσίευμα στο:
Παρασκευή, 11
Αυγούστου 2017
Land Art ειναι μια
περιοχη αμφισβητησης στην Ιστορια της Τεχνης, σε αποσταση απ την εμπορευματικη
διαδικασια. Ακομα σε αποσταση ικανη απ τον εγωισμο του εργου τεχνης-της
περσονας του Καλλιτεχνη. Εδω το εργο καλειται ν ακολουθησει τη Φυση, να την
αναγνωσει κ να διδαχθει απ αυτην. Κατοπιν θα απαλειφθει απ το χρονο κ τη φυσικη
μεταλλαξη, θα απορροφηθει. Μεσα της αναδιαπραγματευεται η εννοια του χρονου. Η
εφημερη χειρονομια παιρνει χαρακτηριστικα διαρκειας μεσα απ τη συγκινησιακη
ενταση του αποτυπωματος που αφηνει κ με τη βοηθεια της τεχνης του αρχειου.
Μπορει να ειναι οχημα της κριτικης απεναντι στην καταστροφη του Περιβαλλοντος.
Μπορει ν αναδεικνυει τη μνημη κ τη μυθολογικη τελετουργια του τοπιου. Αναζητα
την αρμονια του Συγχρονου Ανθρωπου με τη φυση του, που εχει διαταραχθει.
Σημαινοντας εικαστικα τον τοπο, συμβαλει στη δημιουργια ενος αλλου Χαρτη
φαντασιακου αρα πραγματικου ουσιαστικα, οσο κ η πραγμαγικοτητα.
ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ
Δοξολογωντας τα πουλια στο γαλαζιο
(Land Art Αγρότη Καλλιτέχνη). Φωτο Γιάννης Μπέσκος
https://www.facebook.com/profile.php?id=100001610705377
από FB: τζιμης ευθυμιου Διαχειριστής · 1 Αυγούστου 2017 ·
Δοξολογωντας τα πουλια στο γαλαζιο
(Land Art Αγρότη Καλλιτέχνη). Φωτο Γιάννης Μπέσκος
https://www.facebook.com/profile.php?id=100001610705377
από FB: τζιμης ευθυμιου Διαχειριστής · 1 Αυγούστου 2017 ·
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)